Autor bestsellerowych książek o życiu
towarzyskim II Rzeczpospolitej i innych
ciekawych aspektach historii, w których
wykorzystuje głównie dotychczasowy
dorobek nauk historycznych, tym razem
przemówił własny głosem. Wbrew
tytułowi nie napisał jednak przewodnika
historycznego, lecz całkiem współczesny
reportaż napisany po trwających od kilkunastu
lat wyprawach turystycznych na południe.
Jak na historyka przystało, dominują
oczywiście odwołania do przeszłości,
które w bardzo zgrabny sposób przybliżają
polskiemu, często słabo zorientowanemu
czytelnikowi, jak bardzo skomplikowane
były losy narodów wchodzących w skład
istniejącej jeszcze dwadzieścia lat temu Jugosławii.
Dzięki kontaktom i rozmowom
nie tylko z Chorwatami, ale też – jak podkreśla
autor – z Serbami czy Muzułmanami,
otrzymujemy barwny obraz, dzięki
temu właśnie, że „ich wypowiedzi były
często emocjonalne, z reguły subiektywne,
ale stworzyły intrygujący komentarz
do wydarzeń z ostatnich lat”.
Zgodnie z podtytułem, który brzmi

„O fascynującej historii, jedzeniu i piciu”,
nie tylko dawną i bliższą przeszłością żyje
jednak autor, a wraz z nim czytelnicy. Bez
wiedzy o potrawach i napojach, bez ich
smaku, nie sposób zrozumieć mentalności
mieszkańców południowych krain, aby to
przeżyć trzeba więc tam pojechać.
W książce zawarto niezbyt systematyczny,

ale przez to ciekawie podany, wykład
historii Chorwacji napisany – co jest
szczególnie cenne – przystępnym językiem
i w sposób trafi ający nawet do nieprzygotowanego
odbiorcy. Wykład ten sięga
starożytności, bo co krok na adriatyckim
wybrzeżu stykamy się z zabytkami z czasów
greckich i rzymskich, nie mówiąc już
o wspaniałych kompleksach z wieków późniejszych
jak zachwycający Dubrownik.
Nie brak też tematów trudnych, jak chociażby
zawarty w tytule pierwszego rozdziału
chorwacki nacjonalizm czy zbrodnie
Niezależnego Państwa Chorwackiego,
które wbrew swojej nazwie było niemieckim
protektoratem, chociaż wyrażało jednocześnie
chorwackie
aspiracje
do samodzielności,
a stosunek do niego stanowi dzisiaj
niezwykle wrażliwy problem. Trudnym
tematem są też zbrodnie komunistycznego
reżimu Tity, jak też jego biografi a, która
z konieczności skrótowa, w ujęciu autora
jest z pewnością najlepszym fragmentem
książki, bo przedstawia jego sylwetkę zarówno
z blaskami jak z cieniami.
Jak w dobrym przewodniku, nie brak

oczywiście poloniców, jak wspomnienie
o pobycie Józefa Piłsudskiego w Opatii.
W pobliskim Lovranie mieszkał i zmarł
Stanisław Witkiewicz, ojciec Witkacego,
który też tam bywał, a ostatni urlop przed
II wojną światową spędził w Lovranie prezydent
Ignacy Mościcki. Autor przypomina
też, że w austro-węgierskiej fl ocie na Adriatyku
służyli ofi cerowie z polskich części
monarchii, a wspaniały opis dubrownickich
zabytków pozostawiła Zofi a Nałkowska,
opisał go też Melchior Wańkowicz.